دانستنی های خودرو

روغن موتور خودرو و انواع آن

lazy روغن موتور خودرو

روغن موتور خودرو

موتور خودرو پیش رانه ی اصلی خودروها میباشد . شرکت های ماشین سازی با مهندسی حساب شده و طراحی های دقیق موتور های خودرو را به عرصه ی بازار میرسانند و هدف بهترین کارایی با عملکرد و راندمان بالا میباشد.

با پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی موتورهای خودرو نیز بروز و پیشرفته میگردند و همچنین کارایی آنها  بشدت افزایش پیدا کرده و رقابت شدیدی نیز در این بازار وجود دارد.

موتور خودرو ها وابسته به شکل و طراحی آنها از قطعات گوناگونی تشکیل شده اند و این قطعات هر کدام وظایفی را برعهده دارند تا بتوانند به بهترین شکل نیروی محرکه ی خودرو را بوجود آورند. جنس اکثر این قطعات از آلیاژهای مختلف فلزی میباشد.

با توجه به نوع ، چگونگی و میزان فعالیت قطعات داخلی موتور عواملی چون داغ شدن ، سایش ، آلودگی های ناشی از سوختن و احتراق بوجود می آیند که خود راندمان موتور را پایین آورده و باعث خرابی قطعات در طولانی مدت شده و باعث بروز خسارت های زیادی میشود.

از این رو استفاده از ماده ای به عنوان روانکار و خنک کننده در موتور الزامی می باشد .

وظایف اصلی روغن موتور ، راون سازی قسمت های متحرک موتور ، کاهش و به حداقل رساندن اصطکاک و فرسایش ، کمک به کاهش دمای موتور و قطعات و همچنین گرفتن ذرات معلق ، رسوبات لجنی و آلودگی های ناشی از احتراق و سوختن می باشد.

به علت اینکه روغن موتور باید این چند کار پیچیده را به طور همزمان انجام دهد یک فرمولاسیون شیمیایی پیچیده را نیازمند است ، اما برای اینکه شما بدانید کدام روغن برای خودروتان مناسب است نیاز به علم تخصصی ندارد وتنها کافی است با انواع مختلف روغن موتور ، رده بندیهای آن و علائم و اختصاراتی که برای آن استفاده میشود ، آشنا باشید که در ادامه به صورت کامل توضیح می دهیم.

image روغن موتور خودرو

انواع روغن موتور خودرو

  • مینرال (ارگانیک)
  • نیمه سنتتیک (Permium)
  • سنتتیک
  1. روغن های مینرال (Mineral)

قبل از توسعه روغن های مصنوعی، بیشتر موتورهای خودرو از روغن معدنی استفاده می کنند که از روغن خام به عنوان محصول فرایند تقطیر روغن استخراج می شود. از آنجا که ساده تر از تولید روغن های مصنوعی تولید می شود، نفت معدنی ارزان تر است، اما ممکن است در چنین طیف گسترده ای از شرایط نیز کارایی نداشته باشد. برای مثال، حضور موم در روغن های معدنی می تواند به شرایط ضعیف جریان در شرایط آب و هوایی سرد منجر شود و در دماهای بالا پایداری اکسیداسیون ضعیف می تواند منجر به ایجاد لجن و اسید شود. علاوه بر این، ویسکوزیته نفت معدنی تمایل دارد به طور قابل توجهی با درجه حرارت تغییر کند، و به همین دلیل است که روغن پایه کاهش می یابد و به شدت در دماهای بالا رخ می دهد.

این به طور عمده به مواد شیمیایی “ناخالصی” روغن های مبتنی بر روغن اشاره می شود. روغنهای معدنی متشکل از عناصر شیمیایی مختلف (مولکول ها) هستند که هر کدام به تبخیر خود، اکسیژن و نقاط سوختگی می پردازند. به سادگی، لحظه ای که ماشین خود را شروع می کنید، روغن های نفتی شروع به تغییر می کنند. اگرچه مواد افزودنی به کنترل اسید کمک می کنند، سطح ویسکوزیته را حفظ می کنند و دود را به حالت تعلیق در می آورند، در طول زمان به طور پیوسته مصرف می شوند. در نتیجه، صاحبان خودرو با استفاده از روغن مایع معمولا توصیه می شود که روغن خود را هر 3،000 تا 5،000 مایل تغییر دهید.

image21 روغن موتور خودرو

  1. نیمه سنتتیک (Permium)

روغن نیمه سنتتیک مخلوطی از روغنهای معدنی و مصنوعی است که برای کاهش هزینه ها در هنگام بهبود ویسکوزیته و خواص روغنکاری روغن معدنی طراحی شده است. آنها همچنین حفاظت از بارهای سنگین و درجه حرارت بالا را ارائه می دهند. روغن های مخلوط معمولا بی ثبات هستند، به این معنی که تبخیر کمتر است، که باعث کاهش راندمان سوخت می شود به علت کاهش میزان روغن. این نوع روغن ها معمولا گران تر از روغن های معمولی هستند، گرچه گران تر از مارک های کامل مصنوعی کامل هستند.

مخلوطی است از روغن سنتتيک و مينرال (ارگانيک) ، اين نوع روغن کيفيت روغنهای سنتتيک را ندارد اما در شرايط سخت ؛ نظير دماهای بالا و يا بار زياد عملکرد بهتری نسبت به نوع مينرال داراست و بيشتر برای وانتها و SUV ها مصرف می شود و قيمت آن نيز کمی بيشتر از مينرالهاست .

برای آگاهی از اينکه کداميک از روغنهای فوق برای خودروی شما مناسب است ، بهترين منبع و مأخذ دفترچه راهنمای خودرو يا برچسبهای داخل محفظه موتور می باشد (در صورتيکه نوع روغن مشخص نشده ، معنای آن استفاده از همان نوع قديمی مينرال است) . استفاده از روغن مينرال يا نيمه سنتتيک برای موتوری که تنها استفاده از روغن سنتتيک در آن توصيه شده ، می تواند برای موتور خطر آفرين باشد ، اما در مقابل استفاده از روغنهای سنتتيک يا نيمه سنتتيک برای موتورهايی که برای استفاده از نوع مينرال طراحی شده اند (موتورهای قديمی) با تمهيدات خاصی ، از نظر توليد کنندگان روغنهای سنتتيک بلا مانع است . اما بسياری از متخصصين بدلايل زير اين کار را نيز اشتباه و مضر می دانند :

هر يک از انواع مختلف روغنهای سنتتيک با توجه به فرمول شيميايی ، قابليت تطابق با برخی انواع لاستيکها و الاستومرها را نداشته و در نتيجه اگر از روغن سنتتيکی با فرمول خاصی برای موتوری با واشرها و درزبندهايی که با آن فرمول روغن سازگار نباشد ، استفاده شود باعث نشتی روغن و مسائلی از اين قبيل خواهد شد ( روغنهای مينرال باعث تورم واشرها و جلوگيری از نشتی آنها می شوند ، اما روغنهای سنتتيک در مورد برخی انواع واشرها دارای اين خاصيت نيستند و حتی برخی از آنها ، باعث خورده شدن برخی انواع واشرها ، می شوند) در این راستا حتی استفاده از روغن سنتتيک با مواد تشکيل دهنده ای متفاوت از آنچه در دفترچه راهنمای خودرو درج شده ، برای خودروهايی که با اين نوع روغن کار می کنند نيز می تواند خطر ساز باشد ، چه رسد به استفاده از اين نوع روغنها در موتورهايی که بر پايه استفاده از روغن مينرال طراحی شده اند ، بعنوان مثال روغن سنتتيک بر پايه Polyglycol با پلی استرها ، پلی کربنيکها ، ABS ، پلی ونيل کلرينها ،Polyphenylene Oxide ( همگی پلاستيک هستند) و Buna S ، بوتيل ، Neoprene و لاستيک طبيعی (همگی الاستومر هستند) سازگاری خوبی ندارد و يا روغن سنتتيک بر پايه PAO نيز که اکثر روغنهای سنتتيک موجود در بازار بر اين پايه هستند (بدليل شباهت زياد به خواص روغنهای مينرال) با لاستيک طبيعی ، EPDM ، بوتيل و Buna S که همگی الاستومر هستند ، سازگاری ضعيفی دارد ، ليست برخی از انواع روغنهای سنتتيک و قابليت تطابقشان با انواع الاستومرها و لاستيکها ، همچنين حلاليت هر کدام در افزودنيها و لجن موتور به همراه خواص و عدد VI (در ادامه بررسی خواهد شد)

روغنهای سنتتيک در مقايسه با روغنهای مينرال با لايه نازک تری بر روی قطعات موتور می نشيند (به همين خاطر فاصله قطعات ثابت و متحرک موتور هايی که با روغن سنتتيک کار می کنند کمتر می باشد) از اينرو استفاده از اين نوع روغن برای موتورهايی که با تکنولوژی قديمی مينرال طراحی شده اند ، باعث نشتی پيستون خواهد شد . البته اين مورد از طرف سازندگان روغنهای سنتتيک با دلايل قابل قبولی رد می شود ، اما در عمل اين مشکل ، درباره خودروهای قديمی ديده شده .

به هر روی در صورتی که سالهاست از روغن مينرال استفاده می کنيد و خودرويتان دارای تکنولوژی قديمی است ، از استفاده از اين نوع روغنها بپرهيزيد ، اما درصورتيکه دارای خودرويی با تکنولوژی نسبتا جديد هستيد و از بی خطر بودن تعويض روغن از مينرال به سنتتيک يا نيمه سنتتيک اطمينان داريد ، از نوعی که برپايه PAO ساخته شده استفاده نموده و اين موضوع را نيز از ياد نبريد که با تعويض روغن از مينرال به سنتتيک باعث می شويد رسوبات پخته شده روغنهای مينرال از روی قطعات موتور کنده شده و در موتور غوطه ور گشته و پس از مدتی موتور را از کار بيندازد ، به همين خاطر قبل از اين تعويض بايد موتور را يا به طور کامل رسوب زدايی نموده و يا اينکه از روغنهای فلاشينگ (Flush Oil) استفاده نماييد (اين نوع روغن فقط مخصوص تميز کردن موتور می باشد) به اين ترتيب که روغن مينرال را بدون تعويض فیلتر تخليه کرده و روغن فلاشينگ را جايگزين نموده و اجازه دهيد موتور به مدت ۲۰ دقيقه درجا کار کند ، پس از آن ميتوانيد روغن فلاشينگ را تخليه کرده ، فیلتر را تعويض نموده و روغن سنتتيک يا نيمه سنتتيک را جايگزين نماييد.

.h_iframe-aparat_embed_frame{position:relative;} .h_iframe-aparat_embed_frame .ratio {display:block;width:100%;height:auto;} .h_iframe-aparat_embed_frame iframe {position:absolute;top:0;left:0;width:100%; height:100%;}

 

  1. سنتتیک (Synthetic)

روغنهای مصنوعی ترکیب شیمیایی مصنوعی هستند. در مقایسه با روغن های معدنی، ساختار شیمیایی سنتتیک ها یکنواخت تر است، به طوری که پایداری حرارتی آنها بسیار بالاتر است. این به این معنی است که Synthetics معمولا روغنهای معدنی را در دمای بالا (بیش از 185 درجه فارنهایت) و دمای پایین (کمتر از 0 درجه فارنهایت) بالاتر می برد.

روغن های مصنوعی نیز تمایل دارند مقدار بیشتری از پایه نگه داشتن تعداد بیشتری از نفت بر اساس روغن. تعداد پایه اندازه گیری توانایی روان کننده برای خنثی سازی اسید است. یک عدد پایه بالا بدان معنی است که روان کننده توانایی مقاومت در برابر اسید را بهتر می کند و باعث می شود طول عمر بیشتری داشته باشد. به همین دلیل، روغن های مصنوعی تمایل دارند تا بسیار طولانی تر از سایر انواع روغن باشند. در نتیجه، فواصل تخلیه روغن در وسایل نقلیه که از مصنوعی استفاده می کنند، تمایل دارند که طولانی تر از آنهایی باشند که نمی کنند. مزایای دیگر شامل افزایش قدرت فیلم در برخی از مصنوعی، شاخص ویسکوزیته بالاتر و انتشار هیدروکربن های پایین تر موتور، در میان دیگران است. از سوی دیگر، این تمایل به طول عمر نیز به این معنی است که مصنوعی معمولا گرانتر از روغنهای معدنی هستند.

veedol V1 1 روغن موتور خودرو

 

 

طبقه بندی روغن موتور خودرو

کشورهای پیشرفته غربی و به ویژه آمریکا، از سالهای دهه 0591 استانداردهای روغن موتور را تهیه و عرضه کردهاند. کشورهای دیگر هم یا مستقیماً از آن استانداردها استفاده میکردهاند و یا کدهای ملی خود را برای معرفی استاندارد مزبور به کار میبردهاند. در آمریکا سه مؤسسه ASTM,SAE,API با همکاری یکدیگر کار تهیه استانداردها را به عهده داشتهاند. استانداردهای مزبور با عالئم SAE( بیانگر ویسکوزیته روغن( و عالئم API( برای کیفیت و کارایی روغن( معرفی میشدند. ارتش آمریکا و ارتش انگلستان نیز با استفاده از استانداردهای SAE و API استانداردهای ویژه مورد نظر خود را با عالئم L-MIL و Stan-Def معرفی میکردند.

کشورهای اروپایی نیز مانند سایر کشورهای جهان، از استانداردهای آمریکایی استفاده میکردند، اما از دهه 1950 این استانداردها تحت عالمت CCMC( کمیته اروپایی سازندگان خودرو( معرفی شدند. این کمیته بعدها به ACEA تغییر نام داد. از سوی دیگر، در آمریکا و ژاپن هم سازندگان خودرو، از عدم سرعت کافی ASTM,SAE,API در تدوین استانداردهای مورد نیاز آنان برای روغن موتور ناراضی بودند، اقدام به تدوین استاندارد جدیدی به نام ILSAC نمودند.

علاوه بر سازمانها و مؤسسات یاد شده، شرکتهای بزرگ و معتبر خودروسازی نیز استانداردهای ویژه خود را دارند. مثالً مرسدس بنز در اروپا و ماک در آمریکا، از جمله این شرکتها هستند.

طبقه بندی روغن موتور خودرو بر اساس گرانروی

1. طبقه بندی روغن های موتور بر اساس درجه بندی SAE

این درجه بندی صرفاً بر مبنای گرانروی است. انجمن مهندسان خودرو SAE به دلیل اهمیت گرانروی، اساس طبقه بندی روغن های موتور را بر این ویژگی بنا نهاده است، به طوری که در این سیستم دو گروه از درجه گرانروی مورد تعریف قرار می گیرند. یک گروه دارای حرف w(Winter) و دیگری گروهی که بدون حرف W است. هرقدر عدد SAE بزرگ تر باشد، گرانروی روغن مربوطه هم بیشتر است. حرف W همراه عدد SAE معرف روغن هایی است که در محیط های سرد به کار می روند و گرانروی این روغن ها در گرما اهمیت ندارد. روغن هایی که حرف W در جلو آنها قید نشده است در محیط های گرم به کار می روند و گرانروی آنها در سرما اهمیت نخواهد داشت.مبنای دما برای محیط سرد 18- درجه سانتیگراد و برای محیط گرم 100 درجه سانتیگراد تعیین شده است  . روغن های قید شده در جدول، تک درجه ای هستند.

روغن های موتور از لحاظ تغییرات گرانروی دردودسته کلی زیر طبقه بندی می شوند:

  • روغن های تک درجه ای یا grade Mono
  • روغن های چند درجه ای یا grade Multi

روغن های ذکر شده در باال نمونه ای از روغن های تک درجه ای بودند. روغن های چند درجه ای دلیل داشتن موادافزودنی خاص درسرما )هنگام استارت موتور( مثل روغن های با گرانروی پایین) 01 و ۰1 ) عمل می کنند و با گرم شدن موتورگرانروی آنها به حد گرانروی روغن های با گرانروی باالتر ۰1 تا 91 می رسد. روغن های چند درجه ای از مخلوط کردن یک درصدمناسب ازیک روغن با گرانروی کم با پلیمرهای بهبود دهنده شاخص گرانروی بدست می آیند.

بطور مثال روغن با علامت SAE 10W-40 در درجه حرارت های پایین -18ºc مانند روغن SAE10W عمل می کند اما در درجه حرارت 100 درجه سانتیگراد مانند روغن با گرانروی SAE40W عمل میکند .

2. طبقه بندی روغن های موتور بر اساس درجه بندی ISO

این سازمان روغن ها را بر مبنای گرانرویشان در 40 درجه سانتیگراد بر حسب سانتی استوک c.St تعریف و طبقه بندی کرده است و در موارد صنعتی از قبیل روغن توربین و دستگاه های هیدرولیکی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.

3. طبقه بندی روغن موتور خودرو بر حسب سطوح کیفیت

طبقه بندی انجمن نفت آمریکا API

انجمن نفت آمریکا ( Institute Petroleum American) کیفیت روغنهای موتور را در دو گروه دسته بندی نموده است.

گروه اول روغنهای موتور برای خودروهای بنزینی که با علامت S (مخفف Serves)  نماینده ایستگاه های تعویض روغن، گاراژها و بنگاههای فروش خودروها مشخص شده است.

گروه دوم روغن های موتور دیزلی که با علامت C (مخفف Commercial) وسایل نقلیه تجارتی، کشاورزی و ناوگان مشخص شده است.

و سطح کیفیت هر یک از روغنهای این دو گروه به وسیله حروفی (به ترتیب الفبا) که بعد از حررف S یا C نوشته میشود، مشخص میگردد. روشهای آزمایش جهت تعیین روغن خاص توسط سازمان ASTM استاندارد شده است.

engine oils api grades روغن موتور خودرو

HDEO Timeline Picture For Web روغن موتور خودرو

معرفی سطح کیفیت ILASAC

International Lubricant Standardization and Approval) ILSAC) به معنای سازمان بین المللی استاندارد و تایید کیفیت روانکارهاست. این سازمان از سال 1994 در زمره موسسات بررسی ، تعریف و تایید سطوح کیفیت روغن های بنزینی قرار گرفته است و بیشتر سازندگان خودروها در کتابچه های جدید راهنمای خودرو ، آن را ذکر می نمایند و بر چسب تایید کیفیت API را بر حسب تعاریف ILAC نیز بر روی بسته بندی های روغن های موتور برای انتخاب روغن مشخص می نمایند.

API

روغن موتورهای دیزلی

CA

روغن مخصوص خودروهای مدل 1940 تا 1950 با سوخت دیزل که در شرایط آسان کار می کنند. (سوخت با درصد گوگرد پایین)

CB

روغن مخصوص خودروهای مدل 1949 – 1960 با سوخت دیزلی (سوخت حاوی درصد بیشتری از گوگرد) برای شرایط معمولی کار موتور دیزلی ، روغن های این سرویس از زنگ زدگی یاتاقان ها و رسوبات ناشی از سوخت نامرغوب در دماهای زیاد جلوگیری می کند.

CC

روغن مخصوص خودروهای مدل 1961 برای استفاده در خودروهای دیزلی در شرایط کاری متوسط تا سخت. مطابق با استاندارد MIL-L2104B روغن های مختص این سرویس در مقابل رسوبات ناشی از دماهای زیاد در موتورهای دیزلی سوپر شارژ سبک که با شرایط کاری عادی و نسبتا سخت، مقاوم بوده و مانع زنگ زدگی و فرسایش میباشند. روغنهای این سرویس در کامیونها، کارخانجات، موتورآالت ساختمانی و در انواع تراکتورها مصرف می شود.

CD

روغن مخصوص خودروهای دیزلی مدل 1955 به بعد. برای استفاده در خودروهای دیزلی با سوخت نامرغوب (درصد گوگرد بالا حدود 0.5% ) و شرایط کاری سخت موتورهای دارای سیستم سوپر شارژ و توربوشارژ با دور زیاد و موتورهای بنزینی که در شرایط سخت کار میکنند مطابق با استاندارد  MIL-L2104C,D.این روغنها از خوردگی یاتاقانها و از ایجاد رسوبات ناشی از سوخت نامرغوب در دماهای زیاد جلوگیری میکند.

CD-H

H-CD روغن مخصوص دیزلهای مدل 1987 . این روغنها با مشخصات سطح کیفیت CD نیز مطابقت دارد.

CE

روغن مخصوص دیزلهای مدل 1987 . این روغن برای موتور بعضی از دیزلهای سوپرشارژ و توربوشارژ طراحی شده است که در شرایط سرعت پایین و بار بالا و همچنین سرعت باال، بار باال میکنند. مطابق با استاندارد L4019F-M

CF-4

روغن مخصوص دیزله ای چهار زمانه مدل 1990 که با دور بالا حرکت می کنند. قابل استفاده به جای روغن با سطح کیفیت CD, CE .مطابق با استاندارد MIL-L2104F

CF

روغن مخصوص دیزل های سوپر شارژ و توربو شارژ دو زمانه مدلهای 1994 . این روغن با کارایی سطح کیفیت CD نیز مطابقت دارد.

CF-2

روغن مخصوص دیزل های دو زمانه مدلهای 1994 که با سطح کیفیت CD-H نیز مطابقت دارد.

CG-4

روغن مخصوص دیزل های چهار زمانه طراحی 1995 که با دور بالا حرکت می کنند. این روغن ها با سطح کیفیت CD,CE,4-CG نیز مطابقت دارد.

CH-4

روغن مخصوص دیزل های چهار زمانه طراحی 1998 که با دور بالا حرکت میکنند. این روغن ها نیاز سطوح کیفیت 4-CG,CF4 را نیز تأمین می نمایند.

CI-4

روغن مخصوص موتورهای دیزلی سبک، متوسط و سنگین با ویژگی کاهش اکسیدهای نیتروژن (Nox) تا حد 91 %با استفاده از گازهای خروجی خنک شده از اگزوز ، به عنوان جایگزین اکسیژن این روغن ها به منظور مقابله با اسیدهای حاصل از Nox دارای قابلیت ذخیره بالاتری هستند.

API

روغن موتورهای بنزینی

SA

روغنهای این سرویس مختص موتورهای بنزینی و دیزلی میباشد که در شرایط کاملا آسان کار می کنند و احتیاج به مواد 

 

افزودنی ندارند.

SB

روغن های این سرویس برای موتورهای بنزینی است که در شرایط نسبتا آسان کار میکنند و احتیاج به حداقل مواد افزودنی دارند. 

 

روغن های این سرویس در مقابل اکسیده شدن، خوردگی و ساییدگی مقاوم میباشند. (SA + مواد ضد خوردگی و ضد

اکسیداسیون) (1930)

SC

SB + مواد ضد زنگ و ضد ساییدگی + پاک کنندگی (1964-1967)

SD

مشابه SC ، دارای مقدار بیشتری از مواد افزودنی هستند. همچنین در مقابل تغییرات شدید دمای موتور مقاومند. (1967-1970)

SE

مشابه SD ، دارای مقدار بیشتری از مواد افزودنی (1971-1980) ، معادل MIL-L46152A

SF

مشابه SE ، اما دارای مواد ضد اکسیداسیون و ضد ساییدگی بیشتر (1980-1989) ، معادل MIL-L-46152B,C

SG

مشابه SF با دارا بودن کیفیتی برتر از آن با مفدار بیشتری از مواد افزودنی (1989-1992) ، معادل MIL-L46152D,E

SH

مشابه SG تست شده با روش CMA با دارا بودن کیفیتی که آزمون های آزمایشگاهی متعددی شامل آزمون فراریت (Noack) و قابلیت فیلتر شدن را به خوبی جواب می دهد. (1993-1996)

SJ

مشخصات مشابه SH تست شده با روش CMA با دارا بودن کیفیتی برتر که آزمون های TEOST ،  Homogeneity/Miscibility Gelatin Index را جواب می دهد . (1996-2001)

SL

سطح کیفیت روغن های تولید شده در سال 2002 تست شده با روش Acc code برای مصرف طبق خط مشی و قابلیت های مورد نظر API و آزمون درجه گرانروی SAE در موتور های بنزینی مدرن.

SM

برای مصرف در موتور خودروهای طراحی شده تا سال 2010

SN

قابل استفاده در تمام موتور خودروهایی که از سال 2011 ، 2010 طراحی شده است این روغن موتور با مقاومت بهتر در برابر اکسیداسیون ، پوشش دهی بیشتر و محافظت در برابر رسوب گذاری بر روی قطعات و افزایش کارایی روغن موتور در دمای پایین بهبود یافته است. گریدهای سبک این روغن موتور صرفه جویی قابل ملاحظه ای در مصرف سوخت فراهم می آورد. برخی روغن های SN دارای استاندارد ILSAC از نظر کیفیت حفظ انرژی هستند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.